Λαϊκές παραδόσεις για τα καλικαντζούρια.
Τα σκαλικαντζέρια έρχουνται στα χωριά τα δωδεκαήμερα και
φεύγουν την παραμονή των Φώτων. Την παραμονή του Χριστού έρχονται άλλοι από πολλά μέρη και περιμένουν απ έξω από το χωριό,
και άμα σμίξει η μέρα με την νύχτα μπαίνουν μέσα. Είναι κακά και πονηρά μα δεν
μπορούν να βλάψουν τους ανθρώπους γι αυτό οι γυναίκες ακόμη τα περιπαίζουν και
τα βρίζουν και τα λεν σταχτοπόδηδες, σταχτιάδες, κατουρλήδες και άλλα πολλά.
Καθένα από τους καλικαντζαρέους έχει κι από ένα κουσούρι ,
καθώς και τα ζώα τους. Άλλοι είναι κουτσοί, άλλοι στραβοί, άλλοι μονόματοι,
μονοπόδαροι , στραβοπόδαροι, στραβόστομοι, στραβομούρηδες, στραβοχέρηδες,
ξεπλατισμένοι και κοντολογίς όλα τα κουσούρια και τα σακατλίκια τα βρίσκεις
απάνω τους. Και όπως είναι αυτοί είναι και τα ρούχα τους, ελεεινά , ξεσκισμένα,
φτιασμένα από χίλια δυο κουρέλια λογής λογής. Τέτοια είναι και τα στολίδια που
χουν στα ζώα τους.
Μα και τα φερσίματά τους και η περπατησιά τους και όλα τους
είναι για να γελάει κανείς και δείχνουν πως είναι πολύ κουτοί και μπαίγνια. Ένας
να ειπούμε. Ψηλός ωσακεί απάνω μακροπόδαρος καβαλικεύει έναν μικρόν πετεινό και
τα πόδια του σέρνονται καταγής. Άλλος πάλι κοντορεβύθης κάθεται απάνου σε
γαϊδούρι τόσο ψηλό, που όταν πέφτει δεν μπορεί να ανέβει πάλι και φωνάζει να
του δώσουν βοήθεια. Το γαϊδούρι του πατεί τα σκέλια του μακροπόδαρου σκούζει κι
αυτός και φοβερίζει. Εκεί που είναι αυτοί πιασμένοι, πάει άλλος να καβαλικέψει
το μονόματο σκυλί του και πατεί απάνω.
Κι όταν επιχειριστούν καμιά δουλειά, δεν μπορούν να την
βγάλουν σε άκρη. Γιατί είναι φιλόνικοι, δίγνωμοι, ο ένας λέγει ναι ο άλλος όχι. Όταν ξεκινάν να
παν πουθενά ποτέ δε φτάνουν εκεί που παν , ή φτάνουν παράκαιρα. Γι αυτό δεν
μπορούν να κάμουν πολλά κακά στους ανθρώπους,
αν και έχουν μεγάλη επιθυμία.
Παράδοση από την Αράχοβα Βοιωτίας.
Οι καλικάντζαροι
Τα δωδεκαήμερα έρχονται οι καλικάντζαροι και άμα έβρουν κανένα
στο δρόμο τους, τον σηκώνουν και τον ρίχνουν και τον ξαναρίχνουν από τα
ψηλότερα μέρη. Όταν όμως κρατεί κανείς αναμμένο δαυλί, φοβούνται και δεν τον
σιμώνουν, γιατί αν χτυπήσει κατακούτελα τον καλικάντζαρο με το δαυλί, γίνεται
αμέσως άνθρωπος ο καλικάντζαρος.
Και τη στάχτη δεν την αφήνουν στις γωνιές τα δωδεκαήμερα γιατί
είναι εκεί που πιάνονται και γεννούνται τα καλικαντζαρούδια.
Οι καλικάντζαροι παν από πάνου από τα τζάκια και φωνάζουν :
Δώς μι νήμα δως μι ξύλα,
Μη σ΄ εμπήξου στη λανάρα
Και σι πάγω στο γιαλό
Και σι φαν τα ψάρια
Κι τα καλαμάρια!
Κι όταν φεύγουν την παραμονή των Φώτων , λεν συναμεταξύ τους:
Φύγετε να φύγουμι,
Μη μας φτάσει ου πάπαδους
Με την ξίγκλα στο λαιμό
Και με τη χαρχατζούκα του.
Κα ξίγκλα λεν το πετραχήλι και χαρχατζούκα τη φωτηστήρα.
Λαϊκή παράδοση της Ίμβρου.
Ο Μαντρακούκος
Ο Μαντρακούκος, που τον λεν αλλιώς και Κουτσό και Χωλό,
είναι ο τελευταίος από το δαιμονικό συνέδριο και ο πρώτος και αρχηγός των
καλικαντζάρων. Παριστάνεται πως είναι κουτσός , κοντόχοντρος, τραγοπόδαρος με
καραφλό κεφάλι κι ασκημομούρης , τέρας. Ο Μαντρακούκος βγαίνει τα δωδεκαήμερα.
Την ημέρα κρύβεται σε μάντρες και έρημους τόπους, και κατά τα σουρουπώματα
κατεβαίνει στα σταυροδρόμια και στα σοκάκια, για να βρει καμιά γυναικούλα να
την καβαλικέψει και να της κάνει χίλιω λογιών πειράγματα. Και η γυναίκα αν
γνωρίζει και τον ξορκίσει τον Όξαποδώ, ελευθερώνεται και πάει στη δουλειά της αλλιώς
πολλά κιντυνεύει να πάθει στα χέρια του Μαντρακούκου.
Παράδοση της Κωνσταντινούπολης.
